Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

auris rimosa

  • 1 auris

    auris, is, f. (pour *ausis, cf. ausculto) [st1]1 [-] oreille; oreille attentive, attention.    - cf gr. οὖς, ὠτός: oreille - αἰσθάνομαι: apprendre.    - cum erat... in aurem eius insusurratum, Cic. Verr. 2, 1, 120: quand on lui avait chuchoté à l'oreille.    - aurem praebere (dare) alicui: tendre l’oreille à qqn, écouter qqn.    - servire auribus alicujus: flatter qqn.    - dormire in utramvis aurem, Ter.: dormir sur ses deux oreilles.    - aures erigere: dresser les oreilles (pour écouter), être attentif.    - pervenire (accidere) ad aures alicujus: parvenir aux oreilles de qqn.    - aequis (secundis) auribus audire: écouter d'une oreille bienveillante.    - aurem alicujus vellere, Virg. (pervellere, Sen.): tirer l'oreille de qqn.    - aditum ad aures alicujus habere: avoir l'oreille de qqn.    - claudere aures alicui rei (ad rem): fermer l'oreille à qqch.    - aurium gravitas (tarditas): dureté d'oreille.    - ad Atticorum aures teretes et religiosas se accommodare, Cic. Or. 28: se conformer à l'oreille délicate et scrupuleuse des Attiques.    - haec nostra oratio multitudinis est auribus accommodanda, Cic. de Or. 2, 159: notre oreille à nous doit s'accommoder aux oreilles de la foule. [st1]2 [-] orillon d'une charrue.    - Virg. G. 1, 172.
    * * *
    auris, is, f. (pour *ausis, cf. ausculto) [st1]1 [-] oreille; oreille attentive, attention.    - cf gr. οὖς, ὠτός: oreille - αἰσθάνομαι: apprendre.    - cum erat... in aurem eius insusurratum, Cic. Verr. 2, 1, 120: quand on lui avait chuchoté à l'oreille.    - aurem praebere (dare) alicui: tendre l’oreille à qqn, écouter qqn.    - servire auribus alicujus: flatter qqn.    - dormire in utramvis aurem, Ter.: dormir sur ses deux oreilles.    - aures erigere: dresser les oreilles (pour écouter), être attentif.    - pervenire (accidere) ad aures alicujus: parvenir aux oreilles de qqn.    - aequis (secundis) auribus audire: écouter d'une oreille bienveillante.    - aurem alicujus vellere, Virg. (pervellere, Sen.): tirer l'oreille de qqn.    - aditum ad aures alicujus habere: avoir l'oreille de qqn.    - claudere aures alicui rei (ad rem): fermer l'oreille à qqch.    - aurium gravitas (tarditas): dureté d'oreille.    - ad Atticorum aures teretes et religiosas se accommodare, Cic. Or. 28: se conformer à l'oreille délicate et scrupuleuse des Attiques.    - haec nostra oratio multitudinis est auribus accommodanda, Cic. de Or. 2, 159: notre oreille à nous doit s'accommoder aux oreilles de la foule. [st1]2 [-] orillon d'une charrue.    - Virg. G. 1, 172.
    * * *
        Auris, huius auris, f. g. L'oreille.
    \
        Tarditas aurium. Plin. Dure ouye.
    \
        Acutae aures. Horat. Agues, Poinctues.
    \
        Aures applicatae. Varro. Courtes, et serrees contre la teste.
    \
        Aurectae aures. Virgil. Droictes, Attentives.
    \
        Auida auris. Claud. Ouid. Aspre à escouter.
    \
        Bibulae aures. Persius. Qui buveroyent autant de leurs propres louanges et adulations, que le gravier ou sablon buveroit d'eaue.
    \
        Binae aures. Virgil. Les deux oreilles.
    \
        Capaces aures. Cic. Grandes.
    \
        Castae aures. Claudian. Qui ne scauroyent ouir une parolle villaine.
    \
        Aures decisae. Tacit. Coupees.
    \
        Demissae aures. Virgil. Baissees, Pendantes.
    \
        Dextra auris. Ouid. L'oreille du costé droict.
    \
        Durae aures. Virgil. Qui ne veulent point escouter.
    \
        Fidae aures. Ouid. Ausquelles on se peult bien fier et dire son secret.
    \
        Fissa auris. Persius. Fendue.
    \
        Hebetes. Cic. Qui n'oyent gueres cler, Qui oyent dur.
    \
        Hispidae. Senec. Velues.
    \
        Ima auris. Plin. Le bas de l'oreille, Le bout d'embas.
    \
        Inuitae aures. Ouid. Qui oyent à regret, et enuy.
    \
        Laeua auris. Ouid. L'oreille gauche.
    \
        Memor auris. Ouid. Qui n'oublie point ce que elle a ouy.
    \
        Mutilatae aures. Liuius. Desquelles on a coupé une partie.
    \
        Obseratae aures. Horat. Closes, Qui ne veulent ouir.
    \
        Odiosae. Ouid. Fascheuses.
    \
        Patiens culturae auris. Horat. Qui endure d'estre admonnestee et endoctrinee.
    \
        Patulae aures. Horat. Ouvertes.
    \
        Pronae. Claudian. Attentives, Enclines à ouir.
    \
        Rimosa auris. Horat. Qui ne peult rien tenir secret.
    \
        Sitientes aures. Cic. Qui ont grand desir d'ouir.
    \
        Stolidae. Ouid. Qui n'ont point de jugement.
    \
        Suspensis auribus aliquid bibere. Propert. Escouter fort diligemment et attentivement.
    \
        Tritae aures. Cic. Accoustumees d'ouir quelque chose.
    \
        Vaporata auris. Persius. hoc est, Vapore seu calore halitus perfusa. Eschauffee de l'haleine.
    \
        Abhorret a nobis auris deorum, atque animus. Cic. Dieu ne nous veult ouir ne aider.
    \
        Accidit auribus, et ad Aures. Plin. iunior. Liu. Il est parvenu jusques à mes oreilles.
    \
        Ad aurem alicui accedere. Cic. Luy s'accouster à l'oreille.
    \
        Accipere auribus. Quintil. Ouir, Escouter.
    \
        Accommodare aures. Claudian. Prester l'oreille, Escouter.
    \
        Aures alicuius adire. Tacit. Aller parler à quelcun.
    \
        Admittere aliquid auribus. Liu. Escouter, Ouir voluntiers, Ne point refuser à ouir.
    \
        Admonere ad aurem. Cic. Advertir ou admonnester en parlant à l'oreille.
    \
        Admouere aurem. Cic. Approcher l'oreille, Oreiller.
    \
        Aures monitis aduertere. Propert. Escouter les advertissemens.
    \
        Afferre aures odiosas verbis. Ouid. Ouir à regret, Estre fascheux escouteur.
    \
        Agnoscere auribus. Cic. Cognoistre aucun à l'ouir parler.
    \
        Aures arrigere. Terent. Dresser les oreilles, Escouter attentivement et soigneusement, Estre attentif.
    \
        Aure non auersa audire. Tibull. Ouir voluntiers.
    \
        Auribus parum audire. Cato. N'ouir guere cler.
    \
        Bibere aure. Horat. Escouter fort attentivement.
    \
        Calent aures nostrae illius criminibus, Cic. Nous avons les oreilles toutes eschauffees d'ouir parler de ses meschancetez, Nous n'oyons autre chose.
    \
        Canere auribus surdis. Liu. Perdre son temps et sa peine de parler à aucun.
    \
        Auribus capere spolia. Plaut. Escouter et entendre le secret de son ennemi, et par ce moyen le vaincre et piller.
    \
        Factum mirabile ceperat aures. Ouid. Avoit detenu, et rendu attentives à escouter.
    \
        Captare auribus aera. Virgil. Prester ou tendre l'oreille, pour scavoir de quel costé vient le vent.
    \
        Claudere aures veritati. Cic. Estouper les oreilles contre la verité, N'en vouloir ouir parler.
    \
        Contingere pauidas aures dicitur scelus. Ouid. Ouir parler de quelque meschanceté.
    \
        Dare alicui aures. Cic. Prester l'oreille à aucun, L'escouter.
    \
        Faciles dare aures. Seneca. Escouter voluntiers.
    \
        Iustas dare vocibus aures. Valer. Flac. Bien entendre et poiser les parolles.
    \
        Auribus alterius aliquid dare. Trebonius. Chatouiller ses oreilles, Flatter.
    \
        Dedere aures suas poetis. Cic. Addonner, Donner du tout, S'addonner à ouir les poetes.
    \
        Niueus lapis deducit aures Senec. Il ha des perles pendues aux oreilles.
    \
        Dicere aliquid dignum auribus. Cic. Digne d'estre ouy.
    \
        In aurem dicere. Plin. S'accouster ou parler tout bas à l'oreille.
    \
        Diuidere aures alio. Catull. Entendre ailleurs.
    \
        Dormire in vtranuis aurem. Terent. Dormir en asseurance, sans soulci.
    \
        Erigere aures. Cic. Dresser les oreilles, Estre attentif.
    \
        Exigi aure. Quintil. Estre jugé par l'oreille.
    \
        Faciles aures habere. Quintil. Estre escouté, et ouy bien voluntiers, Avoir auditeurs oyants voluntiers.
    \
        Aures hebetes habere. Cic. Avoir dure ouye, ne vouloir entendre.
    \
        Imbuere aures sermonibus. Tacit. Abbrever de parolles.
    \
        Impellere aures. Virgil. Esmouvoir.
    \
        Implere aures auditoris. Cic. Contenter.
    \
        Implere aures sermonibus. Ouid. Emplir.
    \
        Inculcare se auribus alicuius. Cic. Luy rompre les oreilles de langage.
    \
        Iuuare aures cantu. Lucret. Delecter, Donner plaisir aux oreilles.
    \
        Micare auribus. Virg. Remuer souvent et promptement ou dru et menu les oreilles.
    \
        Obgannire ad aurem. Terent. Rompre les oreilles de babil.
    \
        Obstruere aures. Virgil. Estouper.
    \
        Offendere aures. Cic. Faire mal aux oreilles, Blesser, Offenser.
    \
        Obtusae aures aliqua re. Cic. Rompues et assourdies de trop ouir une chose.
    \
        Onerare aures odio. Sallust. Fascher et ennuyer.
    \
        Parcere auribus alicuius. Seneca. Ne le point fascher par trop parler.
    \
        Patefacere aures assentatoribus. Cic. Prester l'oreille aux flatteurs.
    \
        Aures praeceptis omnium monitisque patent. Cic. Sont ouvertes.
    \
        Pepulit fremitus aures meas. Senec. J'ay ouy le bruit.
    \
        Peregrinantur aures tuae? Cic. Es tu seul en ceste ville qui ne sache pas cela qui est notoire à un chascun? Tes oreilles sont elles ailleurs?
    \
        Perfluunt aures dicta. Quintil. Les parolles passent et coulent par les oreilles sans se y arrester, Quand il ne souvient point à l'auditeur de ce qu'il a ouy.
    \
        Personare aures alicuius. Cic. Crier à l'oreille d'aucun.
    \
        Praecludere aures alicui. Quint. Luy estre closes, Quand on ne le veult point escouter, ne ouir parler.
    \
        Prouellere aurem. Seneca. Admonnester.
    \
        Radere aures delicatas. Quintil. Offenser, Fascher.
    \
        Respirant aures a forensi asperitate. Quintil. Ont relasche et respit.
    \
        Sonant aures. Cels. Les oreilles cornent.
    \
        Substringere aurem alicui. Hor. Luy prester l'oreille. L'escouter.
    \
        In alteram aurem suscipere aliquid. Ci. Entreprendre la charge de quelque chose en doubte.
    \
        Tinniunt aures. Catul. Tintent, Sonnent, Bruyent.
    \
        Torquet ab obscoenis sermonibus aurem. Horat. Destourne, Retire.
    \
        Vellere aurem. Virgil. Tirer l'oreille pour ramentevoir.

    Dictionarium latinogallicum > auris

  • 2 auris

    auris, is, f. (urspr. *ausis, vgl. ausculto, griech. οὖς, got. ausō), das Ohr, I) eig. u. meton.: 1) eig.: auris ima, das Ohrläppchen, Plin.: aures pendulae atque flaccentes, Lact.: aures rectae, Ggstz. aures summissae, Solin.: aures superbae, Liv.: aures asininae, Hyg.: aures aselli, Ov.: alci aures nasumque abscīdere, Sen.: accedit alci alqd ad aures, Ter.: accedere alci ad aurem et dicere (v. Pers.); Cic.: accidit alqd ad aures, Liv., od. auribus, Plin. pan. (vgl. 1. accido): accipere auribus, Cic.: accipere benignis auribus, Plaut.: accipere secundis od. adversis auribus, Liv., pronis auribus, Tac., propitiis auribus, Sen. rhet, aequis od. parum aequis auribus, Tac. u. Plin. ep., adversis auribus, Ps. Quint. decl.: nunc primum aures tuae hoc crimen accipiunt? Cic.: adhibere aures, ein empfängliches Ohr darbieten, Cic.: aditum ad aures alcis habere, Cic.: admittere alqd auribus, Liv.: alqm admonere ad aurem, ut etc., jmdm. die Mahnung ins Ohr flüstern, Cic.: admovere aurem, sein Ohr hinhalten, hinhören, aufmerken, Cic.: foraminibus et rimis aurem admovent, sie halten das Ohr an usw., Tac.: mentes suas, non solum aures ad alcis vocem admovere (hinrichten), Cic.: arrigere aures, Ter.: ascalpere aurem dextram, Apul.: audiri non secundis auribus, Liv.: claudere aures alci rei od. ad alqd, Cic.: claudere aurem precanti, Lact.: hic (sermo) suppeditat nobis, ubi aures convicio defessae conquiescant, Cic.: credere oculis magis od. amplius quam auribus, Liv. u. Sen.: noli putare, me hoc auribus tuis dare, dir etw. Schmeichelhaftes sagen wolle, Trebon. in Cic. ep.: dare od. dedere aures alci, jmdm. sein Ohr leihen, jmd. anhören, Cic.: demittere aures, herabhängen, senken, (als Zeichen der Sanftmut u. Milde), v. Zerberus, Ggstz. tollere aures, Hor.: demittere (neigen) aures suas ad alcis verba, Sen.: demittere se ad aurem alcis, Cic.: tutis auribus deponere, Hor.: rimosā aure bene deponere, Hor.: dicere in aurem alci alqd, Cic. fr. u. Hor.: in aurem utramvis otiose dormire, auf beiden O. (d.i. unbekümmert) schlafen, Ter.: so auch in dextram aurem dormire, Plin. ep.: aures erigere, Cic.: auribus avidissimis excipere laudes alcis, gierig dem Lobe lauschen, das man jmdm. zollt, Plin. ep.: exsertare aurem per aulaeum, Amm.: frustra surdas aures fatigare, tauben O. predigen, Curt.: ferunt aures hominum illa iucunda et grata laudari, die O. der M. sind empfänglich für das Lob des Liebenswürdigen u. Angenehmen, Cic.: haurire vocem his auribus, Verg.: procul auribus haurire talia dicta suis, Ov.: oculis auribusque haurire tantum gaudium cupere, Liv.: implere aures alcis, jmdm. in den O. liegen, Liv. u. Curt. (vgl. unten no. 2, a): inculcare se auribus alcis, Cic.: insusurrare ad aurem od. in aures, Cic.: blandius alia ad aurem invocare, M. Cael. fr. b. Quint.: laedere alcis aures, Sen.: obsidēre aures alcis, Liv.: obtundere aures alcis, s. ob-tundo: offendere aures, Cic.: patefacere aures suas assentatoribus, Cic.: patent aures alci rei od. ad alqd, Cic.: pervenit alqd ad aures alcis, Cic.: praebere aurem, sein O. hinhalten, Suet. u. Plin. ep.: praebere aurem alci rei, sein O. leihen, Hor. u. Ov.: so auch puellae, Prop.: praebere aures, sein O. leihen, etw. anhören, Liv.: praebere aures conviciis adulescentium, sein O. leihen, anhören, Liv.: praeoccupare aures, Liv.: aures refercire alqā re, Cic.: aures respuunt alqd, wollen etw. nicht hören, Cic.: auribus respuere alqm, die O. vor jmd. verschließen, Cic.: digito aurem scalpere, Isid.: servire auribus alcis, jmdm. zu Willen reden, Caes.: strepunt (es gellen) aures clamoribus plorantium sociorum, Liv.: meis aequissimis utuntur auribus, Cic.: aurem alcis vellere od. pervellere (um zu erinnern), Verg. u. Sen.: muliebris vox mihi ad aures venit, Plaut. – 2) meton.: a) das Gehör, insofern es ein prüfendes Urteil abgibt, aures elegantes, Cic.: Atticorum aures teretes et religiosae, Cic.: tritae aures hominum nostrorum, Cic.: aures tam inhumanae tamque agrestes, Cic.: durae auris homines, Gell.: iudicium aurium superbissimum, Cic.: ingenium amoenum et temporis eius auribus (Geschmack) accommodatum, Tac.: arbitrio consilioque auris uti, Gell.: aures alcis implere, jmds. Geschmack völlig befriedigen, Cic. u. Tac, (vgl. oben no. 1): descendere in aures alcis, vor jmds. prüfendes O. kommen, dem prüfenden Urteile jmds. unterworfen werden (v. Gedichten), Hor. – b) der Zuhörer, cum tibi sol tepidus plures admoverit aures, Hor. ep. 1, 20, 19. – II) übtr., das Ohr = Streichbrett am Pfluge, Verg. georg. 1, 172.

    lateinisch-deutsches > auris

  • 3 auris

    auris, is, f. (urspr. *ausis, vgl. ausculto, griech. οὖς, got. ausō), das Ohr, I) eig. u. meton.: 1) eig.: auris ima, das Ohrläppchen, Plin.: aures pendulae atque flaccentes, Lact.: aures rectae, Ggstz. aures summissae, Solin.: aures superbae, Liv.: aures asininae, Hyg.: aures aselli, Ov.: alci aures nasumque abscīdere, Sen.: accedit alci alqd ad aures, Ter.: accedere alci ad aurem et dicere (v. Pers.); Cic.: accidit alqd ad aures, Liv., od. auribus, Plin. pan. (vgl. 1. accido): accipere auribus, Cic.: accipere benignis auribus, Plaut.: accipere secundis od. adversis auribus, Liv., pronis auribus, Tac., propitiis auribus, Sen. rhet, aequis od. parum aequis auribus, Tac. u. Plin. ep., adversis auribus, Ps. Quint. decl.: nunc primum aures tuae hoc crimen accipiunt? Cic.: adhibere aures, ein empfängliches Ohr darbieten, Cic.: aditum ad aures alcis habere, Cic.: admittere alqd auribus, Liv.: alqm admonere ad aurem, ut etc., jmdm. die Mahnung ins Ohr flüstern, Cic.: admovere aurem, sein Ohr hinhalten, hinhören, aufmerken, Cic.: foraminibus et rimis aurem admovent, sie halten das Ohr an usw., Tac.: mentes suas, non solum aures ad alcis vocem admovere (hinrichten), Cic.: arrigere aures, Ter.: ascalpere aurem dextram, Apul.: audiri non secundis auribus, Liv.: claudere aures alci rei od. ad alqd, Cic.: claudere aurem precanti, Lact.: hic (sermo) suppeditat nobis,
    ————
    ubi aures convicio defessae conquiescant, Cic.: credere oculis magis od. amplius quam auribus, Liv. u. Sen.: noli putare, me hoc auribus tuis dare, dir etw. Schmeichelhaftes sagen wolle, Trebon. in Cic. ep.: dare od. dedere aures alci, jmdm. sein Ohr leihen, jmd. anhören, Cic.: demittere aures, herabhängen, senken, (als Zeichen der Sanftmut u. Milde), v. Zerberus, Ggstz. tollere aures, Hor.: demittere (neigen) aures suas ad alcis verba, Sen.: demittere se ad aurem alcis, Cic.: tutis auribus deponere, Hor.: rimosā aure bene deponere, Hor.: dicere in aurem alci alqd, Cic. fr. u. Hor.: in aurem utramvis otiose dormire, auf beiden O. (d.i. unbekümmert) schlafen, Ter.: so auch in dextram aurem dormire, Plin. ep.: aures erigere, Cic.: auribus avidissimis excipere laudes alcis, gierig dem Lobe lauschen, das man jmdm. zollt, Plin. ep.: exsertare aurem per aulaeum, Amm.: frustra surdas aures fatigare, tauben O. predigen, Curt.: ferunt aures hominum illa iucunda et grata laudari, die O. der M. sind empfänglich für das Lob des Liebenswürdigen u. Angenehmen, Cic.: haurire vocem his auribus, Verg.: procul auribus haurire talia dicta suis, Ov.: oculis auribusque haurire tantum gaudium cupere, Liv.: implere aures alcis, jmdm. in den O. liegen, Liv. u. Curt. (vgl. unten no. 2, a): inculcare se auribus alcis, Cic.: insusurrare ad aurem od. in aures, Cic.: blandius alia ad aurem invocare, M. Cael. fr. b.
    ————
    Quint.: laedere alcis aures, Sen.: obsidēre aures alcis, Liv.: obtundere aures alcis, s. obtundo: offendere aures, Cic.: patefacere aures suas assentatoribus, Cic.: patent aures alci rei od. ad alqd, Cic.: pervenit alqd ad aures alcis, Cic.: praebere aurem, sein O. hinhalten, Suet. u. Plin. ep.: praebere aurem alci rei, sein O. leihen, Hor. u. Ov.: so auch puellae, Prop.: praebere aures, sein O. leihen, etw. anhören, Liv.: praebere aures conviciis adulescentium, sein O. leihen, anhören, Liv.: praeoccupare aures, Liv.: aures refercire alqā re, Cic.: aures respuunt alqd, wollen etw. nicht hören, Cic.: auribus respuere alqm, die O. vor jmd. verschließen, Cic.: digito aurem scalpere, Isid.: servire auribus alcis, jmdm. zu Willen reden, Caes.: strepunt (es gellen) aures clamoribus plorantium sociorum, Liv.: meis aequissimis utuntur auribus, Cic.: aurem alcis vellere od. pervellere (um zu erinnern), Verg. u. Sen.: muliebris vox mihi ad aures venit, Plaut. – 2) meton.: a) das Gehör, insofern es ein prüfendes Urteil abgibt, aures elegantes, Cic.: Atticorum aures teretes et religiosae, Cic.: tritae aures hominum nostrorum, Cic.: aures tam inhumanae tamque agrestes, Cic.: durae auris homines, Gell.: iudicium aurium superbissimum, Cic.: ingenium amoenum et temporis eius auribus (Geschmack) accommodatum, Tac.: arbitrio consilioque auris uti, Gell.: aures alcis implere, jmds. Geschmack völlig befriedigen, Cic. u.
    ————
    Tac, (vgl. oben no. 1): descendere in aures alcis, vor jmds. prüfendes O. kommen, dem prüfenden Urteile jmds. unterworfen werden (v. Gedichten), Hor. – b) der Zuhörer, cum tibi sol tepidus plures admoverit aures, Hor. ep. 1, 20, 19. – II) übtr., das Ohr = Streichbrett am Pfluge, Verg. georg. 1, 172.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > auris

  • 4 rimosus

    rīmōsus, a, um [ rima ]
    щелистый, растрескавшийся, с трещинами ( aedificium Col); пористый, губчатый ( pulmo AG); утлый, дырявый ( cumba V)
    auris rimosa H — дырявое ухо (о болтуне, не умеющем держать что-л. в секрете)

    Латинско-русский словарь > rimosus

  • 5 tueor

    tŭĕor, tuĭtus, 2 ( perf. only post-Aug., Quint. 5, 13, 35; Plin. Ep. 6, 29, 10; collat. form tūtus, in the part., rare, Sall. J. 74, 3; Front. Strat. 2, 12, 13; but constantly in the P. a.; inf. parag. tuerier, Plaut. Rud. 1, 4, 35; collat. form acc. to the 3d conj. tŭor, Cat. 20, 5; Stat. Th. 3, 151:

    tuĕris,

    Plaut. Trin. 3, 2, 82:

    tuimur,

    Lucr. 1, 300; 4, 224; 4, 449;

    6, 934: tuamur,

    id. 4, 361:

    tuantur,

    id. 4, 1004; imper. tuĕre, id. 5, 318), v. dep. a. [etym. dub.], orig., to see, to look or gaze upon, to watch, view; hence, pregn., to see or look to, to defend, protect, etc.: tueri duo significat; unum ab aspectu, unde est Ennii illud: tueor te senex? pro Juppiter! (Trag. v. 225 Vahl.);

    alterum a curando ac tutela, ut cum dicimus bellum tueor et tueri villam,

    Varr. L. L. 7, § 12 Müll. sq.—Accordingly,
    I.
    To look at, gaze at, behold, watch, view, regard, consider, examine, etc. (only poet.; syn.: specto, adspicio, intueor): quam te post multis tueor tempestatibus, Pac. ap. Non. 407, 32; 414, 3:

    e tenebris, quae sunt in luce, tuemur,

    Lucr. 4, 312:

    ubi nil aliud nisi aquam caelumque tuentur,

    id. 4, 434:

    caeli templa,

    id. 6, 1228 al.:

    tuendo Terribiles oculos, vultum, etc.,

    Verg. A. 8, 265; cf. id. ib. 1, 713:

    talia dicentem jam dudum aversa tuetur,

    id. ib. 4, 362:

    transversa tuentibus hircis,

    id. E. 3, 8:

    acerba tuens,

    looking fiercely, Lucr. 5, 33; cf. Verg. A. 9, 794:

    torva,

    id. ib. 6, 467.—
    (β).
    With object-clause:

    quod multa in terris fieri caeloque tuentur (homines), etc.,

    Lucr. 1, 152; 6, 50; 6, 1163.—
    II.
    Pregn., to look to, care for, keep up, uphold, maintain, support, guard, preserve, defend, protect, etc. (the predom. class. signif. of the word; cf.:

    curo, conservo, tutor, protego, defendo): videte, ne... vobis turpissimum sit, id, quod accepistis, tueri et conservare non posse,

    Cic. Imp. Pomp. 5, 12:

    ut quisque eis rebus tuendis conservandisque praefuerat,

    id. Verr. 2, 4, 63, 140:

    omnia,

    id. N. D. 2, 23, 60:

    mores et instituta vitae resque domesticas ac familiares,

    id. Tusc. 1, 1, 2:

    societatem conjunctionis humanae munifice et aeque,

    id. Fin. 5, 23, 65:

    concordiam,

    id. Att. 1, 17, 10: rem et gratiam et auctoritatem suam, id. Fam. 13, 49, 1:

    dignitatem,

    id. Tusc. 2, 21, 48:

    L. Paulus personam principis civis facile dicendo tuebatur,

    id. Brut. 20, 80:

    personam in re publicā,

    id. Phil. 8, 10, 29; cf.: tuum munus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 1:

    tueri et sustinere simulacrum pristinae dignitatis,

    Cic. Rab. Post. 15, 41:

    aedem Castoris P. Junius habuit tuendam,

    to keep in good order, id. Verr. 2, 1, 50, § 130; cf. Plin. Pan. 51, 1:

    Bassum ut incustoditum nimis et incautum,

    id. Ep. 6, 29, 10:

    libertatem,

    Tac. A. 3, 27; 14, 60:

    se, vitam corpusque tueri,

    to keep, preserve, Cic. Off. 1, 4, 11:

    antea majores copias alere poterat, nunc exiguas vix tueri potest,

    id. Deiot. 8, 22:

    se ac suos tueri,

    Liv. 5, 4, 5:

    sex legiones (re suā),

    Cic. Par. 6, 1, 45:

    armentum paleis,

    Col. 6, 3, 3:

    se ceteris armis prudentiae tueri atque defendere,

    to guard, protect, Cic. de Or. 1, 38, 172; cf.:

    tuemini castra et defendite diligenter,

    Caes. B. C. 3, 94:

    suos fines,

    id. B. G. 4, 8:

    portus,

    id. ib. 5, 8:

    oppidum unius legionis praesidio,

    id. B. C. 2, 23:

    oram maritimam,

    id. ib. 3, 34:

    impedimenta,

    to cover, protect, Hirt. B. G. 8, 2.—With ab and abl.:

    fines suos ab excursionibus et latrociniis,

    Cic. Deiot. 8, 22:

    domum a furibus,

    Phaedr. 3, 7, 10: mare ab hostibus, Auct. B. Afr. 8, 2.—With contra:

    quos non parsimoniā tueri potuit contra illius audaciam,

    Cic. Prov. Cons. 5, 11:

    liberūm nostrorum pueritiam contra inprobitatem magistratuum,

    id. Verr. 2, 1, 58, § 153; Quint. 5, 13, 35; Plin. 20, 14, 54, § 152; Tac. A. 6, 47 (41).—With adversus:

    tueri se adversus Romanos,

    Liv. 25, 11, 7:

    nostra adversus vim atque injuriam,

    id. 7, 31, 3:

    adversus Philippum tueri Athenas,

    id. 31, 9, 3; 42, 46, 9; 42, 23, 6:

    arcem adversus tres cohortes tueri,

    Tac. H. 3, 78; Just. 17, 3, 22; 43, 3, 4.—In part. perf.:

    Verres fortiter et industrie tuitus contra piratas Siciliam dicitur,

    Quint. 5, 13, 35 (al. tutatus):

    Numidas in omnibus proeliis magis pedes quam arma tuta sunt,

    Sall. J. 74, 3.
    ► 1.
    Act. form tŭĕo, ēre:

    censores vectigalia tuento,

    Cic. Leg. 3, 3, 7:

    ROGO PER SVPEROS, QVI ESTIS, OSSA MEA TVEATIS,

    Inscr. Orell. 4788.—
    2.
    tŭĕor, ēri, in pass. signif.:

    majores nostri in pace a rusticis Romanis alebantur et in bello ab his tuebantur,

    Varr. R. R. 3, 1, 4; Lucr. 4, 361:

    consilio et operā curatoris tueri debet non solum patrimonium, sed et corpus et salus furiosi,

    Dig. 27, 10, 7:

    voluntas testatoris ex bono et aequo tuebitur,

    ib. 28, 3, 17.—Hence, tūtus, a, um, P. a. (prop. well seen to or guarded; hence), safe, secure, out of danger (cf. securus, free from fear).
    A.
    Lit.
    (α).
    Absol.:

    nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta... contra tuam cupiditatem,

    Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39:

    cum victis nihil tutum arbitrarentur,

    Caes. B. G. 2, 28:

    nec se satis tutum fore arbitratur,

    Hirt. B. G. 8, 27; cf.:

    me biremis praesidio scaphae Tutum per Aegaeos tumultus Aura feret,

    Hor. C. 3, 29, 63; Ov. M. 8, 368:

    tutus bos rura perambulat,

    Hor. C. 4, 5, 17:

    quis locus tam firmum habuit praesidium, ut tutus esset?

    Cic. Imp. Pomp. 11, 31:

    mare tutum praestare,

    id. Fl. 13, 31:

    sic existimabat tutissimam fore Galliam,

    Hirt. B. G. 8, 54:

    nemus,

    Hor. C. 1, 17, 5:

    via fugae,

    Cic. Caecin. 15, 44; cf.:

    commodior ac tutior receptus,

    Caes. B. C. 1, 46:

    perfugium,

    Cic. Rep. 1, 4, 8:

    tutum iter et patens,

    Hor. C. 3, 16, 7:

    tutissima custodia,

    Liv. 31, 23, 9:

    praesidio nostro pasci genus esseque tutum,

    Lucr. 5, 874:

    vitam consistere tutam,

    id. 6, 11:

    tutiorem et opulentiorem vitam hominum reddere,

    Cic. Rep. 1, 2, 3: est et fideli tuta silentio Merces, secure, sure (diff. from certa, definite, certain), Hor. C. 3, 2, 25:

    tutior at quanto merx est in classe secundā!

    id. S. 1, 2, 47:

    non est tua tuta voluntas,

    not without danger, Ov. M. 2, 53:

    in audaces non est audacia tuta,

    id. ib. 10, 544:

    externā vi non tutus modo rex, sed invictus,

    Curt. 6, 7, 1:

    vel tutioris audentiae est,

    Quint. 12, prooem. §

    4: cogitatio tutior,

    id. 10, 7, 19:

    fuit brevitas illa tutissima,

    id. 10, 1, 39:

    regnum et diadema tutum Deferens uni,

    i. e. that cannot be taken away, Hor. C. 2, 2, 21: male tutae mentis Orestes, i. e. unsound, = male sanae, id. S. 2, 3, 137: quicquid habes, age, Depone tutis auribus, qs. carefully guarded, i. e. safe, faithful, id. C. 1, 27, 18 (cf. the opp.: auris rimosa, id. S. 2, 6, 46).— Poet., with gen.:

    (pars ratium) tuta fugae,

    Luc. 9, 346.—
    (β).
    With ab and abl.: tutus ab insidiis inimici, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2:

    ab insidiis,

    Hor. S. 2, 6, 117:

    a periculo,

    Caes. B. G. 7, 14:

    ab hoste,

    Ov. H. 11, 44:

    ab hospite,

    id. M. 1, 144:

    a conjuge,

    id. ib. 8, 316:

    a ferro,

    id. ib. 13, 498:

    a bello, id. H. (15) 16, 344: ab omni injuriā,

    Phaedr. 1, 31, 9.—
    (γ).
    With ad and acc.:

    turrim tuendam ad omnis repentinos casus tradidit,

    Caes. B. C. 3, 39:

    ad id, quod ne timeatur fortuna facit, minime tuti sunt homines,

    Liv. 25, 38, 14:

    testudinem tutam ad omnes ictus video esse,

    id. 36, 32, 6.—
    (δ).
    With adversus:

    adversus venenorum pericula tutum corpus suum reddere,

    Cels. 5, 23, 3:

    quo tutiores essent adversus ictus sagittarum,

    Curt. 7, 9, 2:

    loci beneficio adversus intemperiem anni tutus est,

    Sen. Ira, 2, 12, 1:

    per quem tutior adversus casus steti,

    Val. Max. 4, 7, ext. 2:

    quorum praesidio tutus adversus hostes esse debuerat,

    Just. 10, 1, 7.—
    (ε).
    With abl.: incendio fere tuta est Alexandria, Auct. B. Alex. 1, 3.—
    b.
    Tutum est, with a subj. -clause, it is prudent or safe, it is the part of a prudent man:

    si dicere palam parum tutum est,

    Quint. 9, 2, 66; 8, 3, 47; 10, 3, 33:

    o nullis tutum credere blanditiis,

    Prop. 1, 15, 42:

    tutius esse arbitrabantur, obsessis viis, commeatu intercluso sine ullo vulnere victoriā potiri,

    Caes. B. G. 3, 24; Quint. 7, 1, 36; 11, 2, 48:

    nobis tutissimum est, auctores plurimos sequi,

    id. 3, 4, 11; 3, 6, 63.—
    2.
    As subst.: tūtum, i, n., a place of safety, a shelter, safety, security: Tr. Circumspice dum, numquis est, Sermonem nostrum qui aucupet. Th. Tutum probe est, Plaut. Most. 2, 2, 42:

    tuta et parvula laudo,

    Hor. Ep. 1, 15, 42:

    trepidum et tuta petentem Trux aper insequitur,

    Ov. M. 10, 714:

    in tuto ut collocetur,

    Ter. Heaut. 4, 3, 11:

    esse in tuto,

    id. ib. 4, 3, 30:

    ut sitis in tuto,

    Cic. Fam. 12, 2, 3:

    in tutum eduxi manipulares meos,

    Plaut. Most. 5, 1, 7:

    in tutum receptus est,

    Liv. 2, 19, 6.—
    B.
    Transf., watchful, careful, cautious, prudent (rare and not ante-Aug.;

    syn.: cautus, prudens): serpit humi tutus nimium timidusque procellae,

    Hor. A. P. 28:

    tutus et intra Spem veniae cautus,

    id. ib. 266:

    non nisi vicinas tutus ararit aquas,

    Ov. Tr. 3, 12, 36:

    id suā sponte, apparebat, tuta celeribus consiliis praepositurum,

    Liv. 22, 38, 13:

    celeriora quam tutiora consilia magis placuere ducibus,

    id. 9, 32, 3.—Hence, adv. in two forms, tūtē and tūtō, safely, securely, in safety, without danger.
    a.
    Posit.
    (α).
    Form tute (very rare):

    crede huic tute,

    Plaut. Trin. 1, 2, 102:

    eum tute vivere, qui honeste vivat,

    Auct. Her. 3, 5, 9:

    tute cauteque agere,

    id. ib. 3, 7, 13.—
    (β).
    Form tuto (class. in prose and poetry):

    pervenire,

    Plaut. Mil. 2, 2, 70; Lucr. 1, 179:

    dimicare,

    Caes. B. G. 3, 24:

    tuto et libere decernere,

    id. B. C. 1, 2:

    ut tuto sim,

    in security, Cic. Fam. 14, 3, 3:

    ut tuto ab repentino hostium incursu etiam singuli commeare possent,

    Caes. B. G. 7, 36. —
    b.
    Comp.:

    ut in vadis consisterent tutius,

    Caes. B. G. 3, 13:

    tutius et facilius receptus daretur,

    id. B. C. 2, 30:

    tutius ac facilius id tractatur,

    Quint. 5, 5, 1:

    usitatis tutius utimur,

    id. 1, 5, 71:

    ut ubivis tutius quam in meo regno essem,

    Sall. J. 14, 11.—
    c.
    Sup.
    (α).
    Form tutissime: nam te hic tutissime puto fore, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—
    (β).
    Form tutissimo:

    quaerere, ubi tutissimo essem,

    Cic. Att. 8, 1, 2; cf. Charis. p. 173 P.:

    tutissimo infunduntur oboli quattuor,

    Plin. 20, 3, 8, § 14.

    Lewis & Short latin dictionary > tueor

  • 6 tutum

    tŭĕor, tuĭtus, 2 ( perf. only post-Aug., Quint. 5, 13, 35; Plin. Ep. 6, 29, 10; collat. form tūtus, in the part., rare, Sall. J. 74, 3; Front. Strat. 2, 12, 13; but constantly in the P. a.; inf. parag. tuerier, Plaut. Rud. 1, 4, 35; collat. form acc. to the 3d conj. tŭor, Cat. 20, 5; Stat. Th. 3, 151:

    tuĕris,

    Plaut. Trin. 3, 2, 82:

    tuimur,

    Lucr. 1, 300; 4, 224; 4, 449;

    6, 934: tuamur,

    id. 4, 361:

    tuantur,

    id. 4, 1004; imper. tuĕre, id. 5, 318), v. dep. a. [etym. dub.], orig., to see, to look or gaze upon, to watch, view; hence, pregn., to see or look to, to defend, protect, etc.: tueri duo significat; unum ab aspectu, unde est Ennii illud: tueor te senex? pro Juppiter! (Trag. v. 225 Vahl.);

    alterum a curando ac tutela, ut cum dicimus bellum tueor et tueri villam,

    Varr. L. L. 7, § 12 Müll. sq.—Accordingly,
    I.
    To look at, gaze at, behold, watch, view, regard, consider, examine, etc. (only poet.; syn.: specto, adspicio, intueor): quam te post multis tueor tempestatibus, Pac. ap. Non. 407, 32; 414, 3:

    e tenebris, quae sunt in luce, tuemur,

    Lucr. 4, 312:

    ubi nil aliud nisi aquam caelumque tuentur,

    id. 4, 434:

    caeli templa,

    id. 6, 1228 al.:

    tuendo Terribiles oculos, vultum, etc.,

    Verg. A. 8, 265; cf. id. ib. 1, 713:

    talia dicentem jam dudum aversa tuetur,

    id. ib. 4, 362:

    transversa tuentibus hircis,

    id. E. 3, 8:

    acerba tuens,

    looking fiercely, Lucr. 5, 33; cf. Verg. A. 9, 794:

    torva,

    id. ib. 6, 467.—
    (β).
    With object-clause:

    quod multa in terris fieri caeloque tuentur (homines), etc.,

    Lucr. 1, 152; 6, 50; 6, 1163.—
    II.
    Pregn., to look to, care for, keep up, uphold, maintain, support, guard, preserve, defend, protect, etc. (the predom. class. signif. of the word; cf.:

    curo, conservo, tutor, protego, defendo): videte, ne... vobis turpissimum sit, id, quod accepistis, tueri et conservare non posse,

    Cic. Imp. Pomp. 5, 12:

    ut quisque eis rebus tuendis conservandisque praefuerat,

    id. Verr. 2, 4, 63, 140:

    omnia,

    id. N. D. 2, 23, 60:

    mores et instituta vitae resque domesticas ac familiares,

    id. Tusc. 1, 1, 2:

    societatem conjunctionis humanae munifice et aeque,

    id. Fin. 5, 23, 65:

    concordiam,

    id. Att. 1, 17, 10: rem et gratiam et auctoritatem suam, id. Fam. 13, 49, 1:

    dignitatem,

    id. Tusc. 2, 21, 48:

    L. Paulus personam principis civis facile dicendo tuebatur,

    id. Brut. 20, 80:

    personam in re publicā,

    id. Phil. 8, 10, 29; cf.: tuum munus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 1:

    tueri et sustinere simulacrum pristinae dignitatis,

    Cic. Rab. Post. 15, 41:

    aedem Castoris P. Junius habuit tuendam,

    to keep in good order, id. Verr. 2, 1, 50, § 130; cf. Plin. Pan. 51, 1:

    Bassum ut incustoditum nimis et incautum,

    id. Ep. 6, 29, 10:

    libertatem,

    Tac. A. 3, 27; 14, 60:

    se, vitam corpusque tueri,

    to keep, preserve, Cic. Off. 1, 4, 11:

    antea majores copias alere poterat, nunc exiguas vix tueri potest,

    id. Deiot. 8, 22:

    se ac suos tueri,

    Liv. 5, 4, 5:

    sex legiones (re suā),

    Cic. Par. 6, 1, 45:

    armentum paleis,

    Col. 6, 3, 3:

    se ceteris armis prudentiae tueri atque defendere,

    to guard, protect, Cic. de Or. 1, 38, 172; cf.:

    tuemini castra et defendite diligenter,

    Caes. B. C. 3, 94:

    suos fines,

    id. B. G. 4, 8:

    portus,

    id. ib. 5, 8:

    oppidum unius legionis praesidio,

    id. B. C. 2, 23:

    oram maritimam,

    id. ib. 3, 34:

    impedimenta,

    to cover, protect, Hirt. B. G. 8, 2.—With ab and abl.:

    fines suos ab excursionibus et latrociniis,

    Cic. Deiot. 8, 22:

    domum a furibus,

    Phaedr. 3, 7, 10: mare ab hostibus, Auct. B. Afr. 8, 2.—With contra:

    quos non parsimoniā tueri potuit contra illius audaciam,

    Cic. Prov. Cons. 5, 11:

    liberūm nostrorum pueritiam contra inprobitatem magistratuum,

    id. Verr. 2, 1, 58, § 153; Quint. 5, 13, 35; Plin. 20, 14, 54, § 152; Tac. A. 6, 47 (41).—With adversus:

    tueri se adversus Romanos,

    Liv. 25, 11, 7:

    nostra adversus vim atque injuriam,

    id. 7, 31, 3:

    adversus Philippum tueri Athenas,

    id. 31, 9, 3; 42, 46, 9; 42, 23, 6:

    arcem adversus tres cohortes tueri,

    Tac. H. 3, 78; Just. 17, 3, 22; 43, 3, 4.—In part. perf.:

    Verres fortiter et industrie tuitus contra piratas Siciliam dicitur,

    Quint. 5, 13, 35 (al. tutatus):

    Numidas in omnibus proeliis magis pedes quam arma tuta sunt,

    Sall. J. 74, 3.
    ► 1.
    Act. form tŭĕo, ēre:

    censores vectigalia tuento,

    Cic. Leg. 3, 3, 7:

    ROGO PER SVPEROS, QVI ESTIS, OSSA MEA TVEATIS,

    Inscr. Orell. 4788.—
    2.
    tŭĕor, ēri, in pass. signif.:

    majores nostri in pace a rusticis Romanis alebantur et in bello ab his tuebantur,

    Varr. R. R. 3, 1, 4; Lucr. 4, 361:

    consilio et operā curatoris tueri debet non solum patrimonium, sed et corpus et salus furiosi,

    Dig. 27, 10, 7:

    voluntas testatoris ex bono et aequo tuebitur,

    ib. 28, 3, 17.—Hence, tūtus, a, um, P. a. (prop. well seen to or guarded; hence), safe, secure, out of danger (cf. securus, free from fear).
    A.
    Lit.
    (α).
    Absol.:

    nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta... contra tuam cupiditatem,

    Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39:

    cum victis nihil tutum arbitrarentur,

    Caes. B. G. 2, 28:

    nec se satis tutum fore arbitratur,

    Hirt. B. G. 8, 27; cf.:

    me biremis praesidio scaphae Tutum per Aegaeos tumultus Aura feret,

    Hor. C. 3, 29, 63; Ov. M. 8, 368:

    tutus bos rura perambulat,

    Hor. C. 4, 5, 17:

    quis locus tam firmum habuit praesidium, ut tutus esset?

    Cic. Imp. Pomp. 11, 31:

    mare tutum praestare,

    id. Fl. 13, 31:

    sic existimabat tutissimam fore Galliam,

    Hirt. B. G. 8, 54:

    nemus,

    Hor. C. 1, 17, 5:

    via fugae,

    Cic. Caecin. 15, 44; cf.:

    commodior ac tutior receptus,

    Caes. B. C. 1, 46:

    perfugium,

    Cic. Rep. 1, 4, 8:

    tutum iter et patens,

    Hor. C. 3, 16, 7:

    tutissima custodia,

    Liv. 31, 23, 9:

    praesidio nostro pasci genus esseque tutum,

    Lucr. 5, 874:

    vitam consistere tutam,

    id. 6, 11:

    tutiorem et opulentiorem vitam hominum reddere,

    Cic. Rep. 1, 2, 3: est et fideli tuta silentio Merces, secure, sure (diff. from certa, definite, certain), Hor. C. 3, 2, 25:

    tutior at quanto merx est in classe secundā!

    id. S. 1, 2, 47:

    non est tua tuta voluntas,

    not without danger, Ov. M. 2, 53:

    in audaces non est audacia tuta,

    id. ib. 10, 544:

    externā vi non tutus modo rex, sed invictus,

    Curt. 6, 7, 1:

    vel tutioris audentiae est,

    Quint. 12, prooem. §

    4: cogitatio tutior,

    id. 10, 7, 19:

    fuit brevitas illa tutissima,

    id. 10, 1, 39:

    regnum et diadema tutum Deferens uni,

    i. e. that cannot be taken away, Hor. C. 2, 2, 21: male tutae mentis Orestes, i. e. unsound, = male sanae, id. S. 2, 3, 137: quicquid habes, age, Depone tutis auribus, qs. carefully guarded, i. e. safe, faithful, id. C. 1, 27, 18 (cf. the opp.: auris rimosa, id. S. 2, 6, 46).— Poet., with gen.:

    (pars ratium) tuta fugae,

    Luc. 9, 346.—
    (β).
    With ab and abl.: tutus ab insidiis inimici, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2:

    ab insidiis,

    Hor. S. 2, 6, 117:

    a periculo,

    Caes. B. G. 7, 14:

    ab hoste,

    Ov. H. 11, 44:

    ab hospite,

    id. M. 1, 144:

    a conjuge,

    id. ib. 8, 316:

    a ferro,

    id. ib. 13, 498:

    a bello, id. H. (15) 16, 344: ab omni injuriā,

    Phaedr. 1, 31, 9.—
    (γ).
    With ad and acc.:

    turrim tuendam ad omnis repentinos casus tradidit,

    Caes. B. C. 3, 39:

    ad id, quod ne timeatur fortuna facit, minime tuti sunt homines,

    Liv. 25, 38, 14:

    testudinem tutam ad omnes ictus video esse,

    id. 36, 32, 6.—
    (δ).
    With adversus:

    adversus venenorum pericula tutum corpus suum reddere,

    Cels. 5, 23, 3:

    quo tutiores essent adversus ictus sagittarum,

    Curt. 7, 9, 2:

    loci beneficio adversus intemperiem anni tutus est,

    Sen. Ira, 2, 12, 1:

    per quem tutior adversus casus steti,

    Val. Max. 4, 7, ext. 2:

    quorum praesidio tutus adversus hostes esse debuerat,

    Just. 10, 1, 7.—
    (ε).
    With abl.: incendio fere tuta est Alexandria, Auct. B. Alex. 1, 3.—
    b.
    Tutum est, with a subj. -clause, it is prudent or safe, it is the part of a prudent man:

    si dicere palam parum tutum est,

    Quint. 9, 2, 66; 8, 3, 47; 10, 3, 33:

    o nullis tutum credere blanditiis,

    Prop. 1, 15, 42:

    tutius esse arbitrabantur, obsessis viis, commeatu intercluso sine ullo vulnere victoriā potiri,

    Caes. B. G. 3, 24; Quint. 7, 1, 36; 11, 2, 48:

    nobis tutissimum est, auctores plurimos sequi,

    id. 3, 4, 11; 3, 6, 63.—
    2.
    As subst.: tūtum, i, n., a place of safety, a shelter, safety, security: Tr. Circumspice dum, numquis est, Sermonem nostrum qui aucupet. Th. Tutum probe est, Plaut. Most. 2, 2, 42:

    tuta et parvula laudo,

    Hor. Ep. 1, 15, 42:

    trepidum et tuta petentem Trux aper insequitur,

    Ov. M. 10, 714:

    in tuto ut collocetur,

    Ter. Heaut. 4, 3, 11:

    esse in tuto,

    id. ib. 4, 3, 30:

    ut sitis in tuto,

    Cic. Fam. 12, 2, 3:

    in tutum eduxi manipulares meos,

    Plaut. Most. 5, 1, 7:

    in tutum receptus est,

    Liv. 2, 19, 6.—
    B.
    Transf., watchful, careful, cautious, prudent (rare and not ante-Aug.;

    syn.: cautus, prudens): serpit humi tutus nimium timidusque procellae,

    Hor. A. P. 28:

    tutus et intra Spem veniae cautus,

    id. ib. 266:

    non nisi vicinas tutus ararit aquas,

    Ov. Tr. 3, 12, 36:

    id suā sponte, apparebat, tuta celeribus consiliis praepositurum,

    Liv. 22, 38, 13:

    celeriora quam tutiora consilia magis placuere ducibus,

    id. 9, 32, 3.—Hence, adv. in two forms, tūtē and tūtō, safely, securely, in safety, without danger.
    a.
    Posit.
    (α).
    Form tute (very rare):

    crede huic tute,

    Plaut. Trin. 1, 2, 102:

    eum tute vivere, qui honeste vivat,

    Auct. Her. 3, 5, 9:

    tute cauteque agere,

    id. ib. 3, 7, 13.—
    (β).
    Form tuto (class. in prose and poetry):

    pervenire,

    Plaut. Mil. 2, 2, 70; Lucr. 1, 179:

    dimicare,

    Caes. B. G. 3, 24:

    tuto et libere decernere,

    id. B. C. 1, 2:

    ut tuto sim,

    in security, Cic. Fam. 14, 3, 3:

    ut tuto ab repentino hostium incursu etiam singuli commeare possent,

    Caes. B. G. 7, 36. —
    b.
    Comp.:

    ut in vadis consisterent tutius,

    Caes. B. G. 3, 13:

    tutius et facilius receptus daretur,

    id. B. C. 2, 30:

    tutius ac facilius id tractatur,

    Quint. 5, 5, 1:

    usitatis tutius utimur,

    id. 1, 5, 71:

    ut ubivis tutius quam in meo regno essem,

    Sall. J. 14, 11.—
    c.
    Sup.
    (α).
    Form tutissime: nam te hic tutissime puto fore, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—
    (β).
    Form tutissimo:

    quaerere, ubi tutissimo essem,

    Cic. Att. 8, 1, 2; cf. Charis. p. 173 P.:

    tutissimo infunduntur oboli quattuor,

    Plin. 20, 3, 8, § 14.

    Lewis & Short latin dictionary > tutum

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»